İletişim
Writer

Öğretmen Ayşe Nur Atçeken

Albayrak ÇağırışÇevir

Albayrak çağırış oyunu, Karabük/Safranbolu'nda Ramazan ayında icra edilen önemli geleneklerden birisidir. Ramazan ayı gelmeden birkaç gün önce ya da bu ayın 15’inden sonra oynanmaktadır (varyantlara göre değişebilmektedir). Albayrak çağırış oyunu, mahalle çocukları ve gençleri tarafından oynanan bir oyundur. Bu oyun mahalle sokaklarında oynandığı için açık mekân oyunudur. Oyun için özel bir kıyafete ihtiyaç olmamakla birlikte herhangi bir malzemeye de ihtiyaç yoktur. Her çocuk grubu kendi mahallesinde vakit gece olunca sokağa çıkar ve ev ev dolaşarak “albayrak” adı verilen deyişleri söyler. Bu deyişleri koro hâlinde hep bir ağızdan besteli ve ilahi tarzda yüksek sesle söylerler. Bu deyişlerin her kıtası ayrı bir makam ile okunmalı ve nakaratların da her hecesinin uzatılarak okunması gerekmektedir. Çocukların bu deyişleri söyleyerek mahalleyi gezme amacı mahallelerindeki evlerden bahşiş veya hediye toplamaktır.

Bu deyişlerden birisi Prof. Dr. Bekir Onur ve Uzm. Neslihan Güney tarafından hazırlanan “Türkiye’de Çocuk Oyunları: Derlemeler” adlı kitapta bu şekildedir:

Evine yan geldük sö-lö-lö-möl-möl

Albayrak ırmazan

Hoş bayrak ırmazan

Dün gece yattuk bir duş idi

Hak bana yoldaş idi

Sö-lö-lömöl-möl.

Aşağı çarşı çamur olmuş

Paklavılar hamur olmuş

Paklavının içi şeker

Davulcunun gözü şişer

Sö-lö-lö-möl-möl

Minarede gandil yanar

Çok söyleme başın döner

Bir konaktan bahşiş ener

Almadım, görmedim

Sö-lö-lö-möl-möl.

Mahalle çocukları bu deyişerden sonra evlerden bahşiş alabilirse yine hep bir ağızdan:

Aşağıda atını kişneyor

Yokarda gergel işleyor

Allah da seni bağışlasın.

Diyerek deyişlerini bitirirler ve başka kapıya giderler. Eğer gittikleri ev ekonomik durumları iyi olan zengin bir aileyse ve çocuklara bahşiş vermezlerse çocuklar ev sahiplerine sitem ve alay ile:

At başına at başına

Bakmaz koca donuz yaşına

Zengin diyeni öğünür

Akşam yatar tek başına.

Yahut; Dama bulgur seriye

Dön geriye geriye

Çürük yumurta gabından

Çıkmış gobın beğenmeye, diyerek ve zengin ev sahiplerinden sopa yememek için de kaçarlar. (Demircioğlu 1934: 102’den akt. Onur, Bekir; Güney, Neslihan, 2004: 26).

Albayrak çağırış oyunda söylenen deyişlerin bir başka şekline ise Karabük Safranbolu Folkloru kitabında şu şekilde bulunmaktadır:

Albayrak ırmazan

Dün gece yattım bir daş idi

Hak bağa yoldaş idi

Sö lölö möl möl

Şekerim var ezilecek

Dülbentlerden süzülecek

Çok bekletme Mehmet Dayı

Çok yerim var gezilecek

Sö lölö möl möl

Aşağı çarşı çamur olmuş

Paklavılar hamur olmuş

Paklavının içi şeker

Davulcunun g..ü şişer

Sö lölö möl möl

Aşağıdan gelir arı

Ayakları sarı sarı

Alam sağa koca garı

Almadım göörmedim

Sö lölö möl möl

Kömürlükte kömür

Hanımlara ömür

Hanım bize bakıyor

Bize para atıyor

Sö lölö möl möl (Acar, 2011: 72-73).

Bu deyişi söyleyerek mahallede sokak sokak gezen çocuklara her evden ceviz, dut kurusu, çörek vb. hediyeler verilir. Buradaki oynanış şeklinin diğeriyle arasındaki çok az fark bulunmakla birlikte en dikkat çekeni bahşiş alınamayan evlere kötü deyiş söylenmemektedir. Albayrak Çağırış Türkiye'de farklı adlarla icra edilmektedir. Samsun'da Sele Sepet Top Kandil, Kütahya'da Küpecik, Gaziantep'de Kahke geleneği olarak bilinmektedir.

Albayrak Çağırış oyunu, çocukları ve gençleri bir araya getirmesi yönüyle onların birbirleriyle ve toplumla olan uyumunu arttırıp iletişimlerini kolaylaştırmaktadır. Grup hâlinde uyumla ve ahenkle hareket ediyor oluşları toplumda yer edinmelerine fayda sağlamaktadır. Geleneklerinden kopmayan bu çocuklar ve gençler deyişler ve maniler öğrenerek ezber yapma kabiliyeti de kazanmaktadır. 

KAYNAKLAR

Acar, Mustafa. (2011). Karabük Safranbolu Folkloru. T.C. Karabük Valiliği.

Demircioğlu, Yusuf Ziya. (1934). Anadolu'da Eski Çocuk Oyunları. İstanbul: Milli Mecmua Matbaası.

Onur, Bekir; Güney, Neslihan. (2004). Türkiye'de Çocuk Oyunları: Derlemeler. Ankara: Ankara Üniversitesi

MADDE YAZARI

Öğretmen Ayşe Nur Atçeken

ISBN

978-625-99966-0-8