İletişim
Writer

Doç. Dr. M.Emir İLHAN

Ali İstanbul’a GittiÇevir

Ali İstanbul'a Gitti oyununun ilk defa ne zaman oynandığı ve oyunu oluşturan bileşenlerin izi ve adının kaynağı bilinmemektedir. Malzemeye dayalı bir oyun değildir. Oyuncuların dikkat, denge ve hızına dayalı bir açık alan, bir sokak oyunudur. Sessizlik, hareketsizlik, donuk kalma ve ebeleme oyunlarından biri olan Ali İstanbul'a Gitti oyunu, bu ismî ve şeklî farklılıkla Bursa Keles ilçesinin Alpagut köyünde derlenmiştir (Beşli ve Beşli, 2014: 38). Zonguldak Karadeniz Ereğli bölgesinde yapılmış bir alan araştırmasında, arkasını dönen bir ebenin "Davul zurna 1, 2, 3" veya "Ender davul zurna" diyerek önüne dönüp, kıpırdayan bir çocuğun görülmesiyle ebenin değiştiği benzer bir oyun da vardır (Aygün Cengiz, 1996: 85).

Ali İstanbul'a Gitti oyunu için sokakta 5 metrelik küçük bir boşluk alan yeterlidir. Oyun için en az 4 veya 5 kişi olması gerekmektedir. Sayı arttıkça oyun daha heyecanlı ve hareketli olmaktadır. Oyunculardan biri ebe olarak öne çıkar veya arkadaşları tarafından ebe olarak seçilir. Ebe kapanabileceği bir set olarak bir duvar veya ağacın önünde durur. Oyuncular ebeden 10-15 adım uzakta, yere bir şeyle çizilmiş veya bir şeyle oyularak belirginleştirilmiş bir çizginin arkasında kalırlar. Ebe, set olarak tasarlanan bir duvar veya ağaca yüzünü döner, ellerini duvara veya ağaca vurur ve “Ali İstanbul’a gitti, geldi” deyip hızlıca geri dönüp arkasına bakar. Diğer oyuncular ebenin yüzü onlara dönük değilken ebeye yaklaşmaya çalışırlar. Ebe arkasını döndüğünde oyuncular çizgiyi geçmişlerse hareketsiz, donmuş gibi sabit bir şekilde dururlar. Eğer çizgiyi geçmemişlerse serbesttirler. Ebe arkasını döndüğünde kimsenin kımıldamadığını görürse duvara veya ağaca yine dönüp vurarak “Ali İstanbul’a gitti, geldi” diye tekrar edip yeniden döner. Çizgiyi geçenlerden birini hareket halinde, kıkırdarken, konuşurken, gülerken veya dişleri görünürken hatta bazen kirpiklerini kırpıştırırken görürse o kişi ebe olur. Yeni ebe de aynı kurallarla oyunu devam ettirir. Oyunculardan biri ebeye görünmeden arkadan yaklaşıp ebeye dokunursa tüm oyuncular başlangıç çizgisinin gerisine kaçar. Eğer ebe bu oyunculardan birini yakalarsa o, oyun dışı kalır. Aynı ebeyle oyun tekrarlanır. Oyunu, toplam oyun süresi boyunca en az ebe olmuş kişi kazanır (Beşli ve Beşli, 2014: 38-39 ve KK1).


KAYNAKLAR

Aygün Cengiz, Serpil. (1996). Kdz. Ereğilisi Örneğinde Çocuk Oyunlarının Halk Bilimsel Açıdan İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.

Beşli, Fahrettin; Beşli, Alper. (2014). “Ali İstanbul’a Gitti”, Bursa Köylerinde Yaşam Kültürü: Bursa Köylerinde Çocuk Oyunları ve Oyuncakları I. Bursa: Bursa Kültür A.Ş. 38-39.

KK1: Cengiz Bütün (Menteşeli Cengiz), Yaşı: 52, Mesleği: Mahalli Sanatçı, Derleme Tarihi: 3.02.2023

MADDE YAZARI

Doç. Dr. M.Emir İLHAN

ISBN

978-625-99966-0-8