Ayakkabı SaklamaÇevir
Ayakkabı saklama oyunu en az beş kişiyle oynanan bir oyundur. Oyunun adı, oyunda kullanılan ayakkabıdan gelmektedir. Türkiye’de çocuk oyunlarıyla ilgili yürütülen araştırmalar ayakkabı saklama oyununun farklı yörelerde küçük farklılıklarla oynandığını ortaya koymaktadır. Bingöl’de tespit edilen ayakkabı saklama oyunu şu şekildedir:
Kız ve erkek oyuncu ayrımı olmaksızın oynanan Ayakkabı Saklama oyununda, oyuncular arasından biri gönüllü olarak ebe olabileceği gibi sayışma/ tekerleme yoluyla da ebe belirlenebilir. Ebe olan kişinin ayakkabılarından biri (genellikle sol ayakkabısı) diğer oyuncular tarafından alınarak ebenin gözleri kapatılır, bu sırada diğer oyuncular da ebe olan oyuncunun ayakkabısını saklar. Saklama işi bittikten sonra ebe gözlerini açarak ayakkabısını tek ayak üzerinde aramaya başlar. Bu sırada diğer oyuncular da ebeye ayakkabısını bulma aşamasında verdikleri komutlarla yardımcı olurlar. Ebe ayakkabıya yaklaşırsa “sıcak”, ayakkabıdan uzaklaşırsa “soğuk” şeklinde bağırırlar. Ebe ayakkabısını bulduğunda sonraki ebeyi seçer ve oyun baştan başlar (Irmak, 2016: 83).
Oyunun bir başka biçimi ise Niğde ve Isparta yörelerinde benzer bir biçimde gözlemlenmiştir. Bu oyunda yine sayışma ya da gönüllülük esasına bağlı olarak ebe seçimi yapılır. Oyunda yer alan her oyuncu ayakkabısının tekini çıkartarak ebeye teslim eder. Oyuncular gözlerini kapatırken ebe de oyuncuların ayakkabılarını bir yerlere saklar. Ebe ayakkabı saklamayı bittirdiğinde oyunculara haber verir ve oyuncular gözlerini açarak tek ayak üzerinde ayakkabılarının tekini bulmaya çalışırlar. Eğer bir oyuncu kendi dışında birinin ayakkabısını bulursa ayakkabıyı sahibine vermez, çünkü bu oyunda oyuncular ebe olma hakkını kazanmaya çalışırlar. Ayakkabısının tekini ilk kim bulursa ebe olma hakkı kazanır ve oyun böylece sona erer, sonrasında yeni ebe ile oyun yeniden başlar. Isparta ve Niğde yörelerinde benzer şekilde oynanan Ayakkabı Saklama oyununda Niğde yöresinde ebenin oyuncuları sıcak-soğuk şeklinde yönlendirerek ayakkabıların daha hızlı bir şekilde bulunmasına yardımcı olduğu tespit edilmiştir. (Yılmaz, 2013: 263; Demir, 2015: 166).
Çorum (Osmancık) yöresinde ise oyunun daha farklı bir biçimde oynandığı gözlemlenmiştir. Türkiye’de Yaşayan Geleneksel Çocuk Oyunlarını derleyen Öcal Oğuz ve Petek Ersoy’un Ayakkabı Saklama oyunu ile ilgili yaptıkları derlemede ayakkabı ile birlikte oyunun olmazsa olmazlardan biri de sekiz tahtanın bir araya getirilmesiyle oluşturulan ev formundaki küçük yapı olarak tespit edilmiştir. Bu yapının içine her oyuncu ayakkabısının tekini koyar. Daha öncesinde sayışma ya da gönüllük esasına göre belirlenen ebe bu evden oyuncuların ayakkabılarını alır ve diğer oyuncular gözleri kapalı bir durumdayken saklar. Saklama işi bittikten sonra oyuncular gözlerini açarak tek ayak üzerinde ayakkabılarını bulmaya çalışır. Ayakkabısını bulup başlangıç noktasındaki eve getiren ilk kişi oyunun kazananı olur (2005: 98).
Türkiye'nin farklı bölgelerinde tespit edilen Ayakkabı Saklama oyununda genellikle açık hava tercih edilmektedir. Oyun, her ne kadar arama-bulma motivasyonu üzerine kurulu olsa da oyunda tek ayak üzerinde hareket etme “denge”nin, oyunu ayakkabıyı ilk bulanın kazanması ise “hız” faktörünün oyun için önemli ve gerekli olduğunu ortaya koymaktadır. Çok yönlü bir oyun olan Ayakkabı Saklama oyunu fiziksel açıdan oyuncuları geliştirirken bir araya gelerek bu oyunu oynayan bireylerin sosyalleşmesine de katkı sağlayan geleneksel bir oyun olarak ifade edilebilir.
KAYNAKLAR
Demir, İlknur. (2015). Niğde Geleneksel Çocuk Oyunları Ve Halkbilimsel İncelemesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Niğde.
Irmak, Yılmaz. (2016). “Bingöl Geleneksel Çocuk Oyunları”. Bingöl Araştırmaları Dergisi. 3 (1): 67-86.
Oğuz, M. Öcal ve Petek Ersoy. (2005). Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Geleneksel Çocuk Oyunları. Gazi Üniversitesi Türk Halkbilimi Araştırma ve Uygulama Merkezi (THBMER) Yayınları: 4. Ankara.
Yılmaz, Mehmet Fatih. (2013). Isparta Çocuk Oyunları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Isparta.
MADDE YAZARI
Dr. Öğr. Üyesi Aysun Ezgi Yılmaz
ISBN
978-625-99966-0-8