Çömlek (Çanak) OyunuÇevir

Çömlek oyunun adı, oyunda içerisine ok atılan çömleklerden gelmektedir. Oyun, "Çanak Atma¨ olarak da bilinmektedir. Anadolu’da oynanan oyunların derlendiği kaynaklar arasında yer almamaktadır. Ancak Türklerin ortak tarihi paylaştığı ülkeler arasında yaygın olarak oynanmış bir oyundur. Kaynaklarda oyunun Türkler tarafından da oynandığı belirtilmektedir" (Ögel, 2001: 2011).

Çömlek oyunu, "T’ang Hanedanlığı döneminde yüksek tabakadan insanların evlerinin bahçesinde oynadıkları bir ok oyunudur. Prototürk ve Türklerin oynadığı şans ve talih oyunu olarak değerlendirilmektedir. Hatta bu oyunlarla fala bakılıp, kehanette bile bulunulduğu, okların zar olarak kullanıldığı ve sayı belirlemek için kullanıldığına dair bilgiler mevcuttur" (Ögel, 2001: 211).

Oyun malzemesi oklar ve çömlektir. Bir çömleğe belirli bir uzaklıktan okların atılması şeklinde oynanır. Oyunda okları çömleğin içine isabet ettirmek önemlidir. "Her isabet iki gruba ayrılmış olan oyunculara bir marka kazandırmaktadır. Her kazanılan oyun, bir at sayılmaktadır. Gerçek olmasa da bu oyunda kazananlar at ile ödüllendirilmiştir. Geçmişte oyun malzemesi olan ok, dut veya bambu ağaçlarından yapılmıştır. Oyunda hedef olarak kullanılan çömleklerin içine de atışlarda kırılmaması için fasulye konulmuştur. Çin’de de oynanan bu oyunda bir usta oyuncunun okları çömleğe iyi isabet ettirdiği, hatta bir paravanın arkasından bile çömleğe ok attığı kaynaklarda yer alan anlatılardandır" (Ögel, 2001: 212). Çin, Japonya ve Güney Kore’de oyun pitch-pot veya t’ou hu (tuho) adıyla bir teneke, çanak veya kutu içerisine ucu kauçuklu okların atılmasıyla oynanmaktadır (Culin, 1895: 65).

Orta Asya’da oynanan yaygın bir oyun olduğu ve Türkler tarafından da oynandığı düşünülmektedir. Anadolu’da oynanan birçok hedef alma oyununa benzemektedir. Örneğin, Cicili Tavuk adlı oyunda oyuna başlarken belirli uzaklıktaki bir tenekeye değnek atılarak isabet ettirilmeye çalışılır. Oyunun Anadolu’da oynanan bazı oyunların belirli aşamalarıyla benzerlik göstermesi, geleneksel bir oyun olarak günümüzde de oynanabileceğini göstermektedir. Bu düşünceyle oyun kaynaklardan edilen bilgilere göre yeniden tasarlanmıştır. Yeniden canlandırılan oyunun oynanış şekli şu şekildedir: İki grup oluşturulur ve çömleğin 1 metre uzağında bir atış çizgisi oluşturulur. İki grup, iki çömleğin karşısına sıralanır. Gruplara eşit miktarda ok verilir. Okların ucu çömleğe ve oyunculara zarar vermemesi için bez parçaları ile bağlanmıştır. Oyunu kazanan grup, çömleğin içerisine en çok oku atandır.

Oyun, Osmanlı zamanında kemankeşlerin elle ok atmasına benzerliğiyle bir nevi ok talimi olarak düşünülebilir. Bu nedenle oyunun aktarımında kemankeşlerden ve yay çekme (çile çekme) sürelerinin uzunluğu nedeniyle elle ok talimi yapmalarına benzerliği üzerinde durulmaktadır.

Oyun, hem çocuklara hem de yetişkinlere hitap eden bir hedef oyunudur. Grup olarak oynandığı gibi bireysel olarak da açık veya kapalı mekânda oynanabilmektedir.

Grup olarak birlikte hareket etme, dikkat ve konsantrasyon ile isabet ettirme ve ince motor becerilerin geliştirilmesi vb. birçok kazanım sağlamaktadır. Aynı zamanda oyunun okçuluk talimi olarak aktarılması, ata sporu olan okçuluğa olan ilginin de artmasını sağlamaktadır. Günümüzde oyun, Etnospor Deneyim Merkezi’nde ve merkezin üstlendiği festival, etkinlik, proje vb. birçok faaliyette oynatılmakta ve yaygınlaştırılmaya çalışılmaktadır.

KAYNAKLAR

Culin, Stewart. (1895). Korean Games with Notes on the Corresponding Games of China and Japan. University of Pennsylvania.

Öngel, Hasan Basri. (2001). ¨Gelişim Sürecinde Erken İç Asya Türk Okçuluğu¨. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 21 (2): 189-215.

MADDE YAZARI

Meryem ÖZDEMİR

ISBN

978-625-99966-0-8

İletişim

Çömlek (Çanak) OyunuÇevir

KAYNAKLAR

MADDE YAZARI

ISBN