İletişim
Writer

Dr. Hilal Erdoğan Aksu

Ebeleme DebelemeÇevir

Oyun, adını oyunda söylenen tekerlemeden almaktadır. Tarihî gelişimi hakkında bir bilgi bulunmayan oyun, Konya yöresinde oynanmaktadır. En az iki kişiyle her yaş grubundan ve cinsiyetten oyuncu ile oynanabilmektedir. Oyun için kapalı bir ortama ihtiyaç vardır. Genelde kış gecelerinde olmak üzere gündüz de eğlenceli vakit geçirmek için ev ortamında oynanan bir oyundur.

Oyun için oyuncular ayaklarını önlerine alacak şekilde yere oturup bir halka oluştururlar. İçlerinden biri parmağıyla oyuncuların her bir ayağını, kendi ayağı da dahil, sayarak şu tekerlemeyi söyler: “Ebeleme debeleme/El kuş mel kuş/ Demir deke deste büke/Nar ağacı yarıl yırtıl/ Sen çık şu kurtul”. Tekerleme kimin hangi (sağ-sol) ayağına geldiğinde biterse o ayak oyun dışında kalır. Tekerleme eşliğinde yapılan sayışmacalarla son ayak kalana kadar diğer ayaklar elenir. Son kalan ayağın sahibi oyuncular tarafından gıdıklanarak cezalandırılır. Oyunun tekerlemesinin aynı yöre içinde birkaç değişiklikle farklılaştığı görülmektedir: “Ebeleme debeleme/El kuş del kuş/Sarnı kara suvnu kara/Çık oradan burnu kara” (URL-1), “Ebeleme, debeleme, el kuşu, döl kuşu, demir dike, deste büke, karnı kara, burnu kara, çık ortadan kubara” (URL-2). Hakkında yazılı kaynaklarda bilgi bulunmayan oyunla ilgili yazılmış bir şiir de bulunmaktadır:

Oyunlarımız-8 Ebeleme

Ayağı uzatır kaç kişi varsa

Sırayla sayardık son kim çıkarsa

Sevinirdik cümle bu idi parsa

Çocukken oynardık biz bu oyunu

“Ebeleme” diye başlardı oyun

“Debeleme” sonra devamın sayın

“Elguş dolguş” bakın dinleyin duyun

Çocukken oynardık biz bu oyunu

“Demir büke” sözü dillerde döner

“Deste büke” gelir ardından iner

“Arnı gara” deyip dalına biner

Çocukken oynardık biz bu oyunu

“Surnu gara” nedir bilmezim bende

“Çık ortadan” der de çıkma da sen de

“Burnu gara” bir tek açıktır sonda

Çocukken oynardık biz bu oyunu

“Gozağaçtan” geçer bizim “katırlar”

“Yarıl yurul” kısmı herkes hatırlar

“Sen çık kurtul” der de biter satırlar

Çocukken oynardık biz bu oyunu” Adnan Sivri/Bozkırî 29.02.2016 Ankara (URL-3)

Konya’da gündüz veya uzun kış gecelerinde eğlenceli vakit geçirilmesini sağlayan oyun, tekrarlanan tekerlemesi ile çocukların dil gelişimine fayda sağlamaktadır. Öte yandan büyük ve küçüklerin birlikte oynayabildikleri bu oyun, aile içi sosyal ve duygusal etkileşimin sağlanmasında etkilidir.

KAYNAKLAR

URL-1: https://www.konyapedia.com/makale/3498/tekerleme (Erişim Tarihi: 06.04.2023).

URL-2: https://derekoy.bozkir.org.tr/2015/01/metel.html (Erişim Tarihi: 06.04.2023).

URL-3: https://www.edebiyatdefteri.com/siir/1001652/oyunlarimiz-8-ebeleme.html (Erişim Tarihi: 06.04.2023).

MADDE YAZARI

Dr. Hilal Erdoğan Aksu

ISBN

978-625-99966-0-8