Kim çaqqonÇevir

Kim çaqqan (Kim çevik) “Kim çaqqan” oyunu çocukların çevikliğini ve zekasını arttırmaya yönelik bir oyundur. Bu, geleneksel oyun türüne dayalı olarak anaokullarında ve okullarda oynanan bir oyun olarak bugün Özbekistan’da oldukça yaygındir. Her ne kadar oyun “Kim çaqqan” (Kim çevik), “Kim aldın” (Kim ilk), “Kim abcir” (Kim becerikli) olarak adlandırılsa da aslında birbirine çok yakındır. Bu tür Kim çaqqan oyununda çocuklar el ele tutuşarak birkaç daire halinde sıraya dizilirler. Her dairede 8-10 oyuncu olup, her biri yerine çömeliyor. Bir Anabaşı (ayakta) dairenin ortasına yerleştirilir. Oyuncular, Anabaşının farkına varmadan, ses çıkarmadan, bir jestle yerlerini değiştirmeye çalışırlar. Bu pozisyonda Anabaşının görevi, oyuncular yer değiştirirken boş olan yeri hızla alıp o yere oturmaktır. Anabaşı istenilen yeri alırsa yeri olmayan oyuncu Anabaşı olur. Anabaşı boş olan yeri alamazsa yerinde kalır. Oyun 5-6 dakika sürüyor. Oyunun sonunda en çevik oyuncular teşvik edilir. Kim çaqqan oyununun bir diğer çeşidi ise şu şekilde oynanır. Öğrenciler dört açık sıra halinde sıraya dizilirler. Sıralardaki öğrenci sayısı aynı olacaktır. Her öğrencinin kendi numarası olacaktır (örneğin birinci, ikinci vb.). Sıraların önüne bir çizgi çizilir, 10-12 metre uzağa dört küçük daire çizilir, ortasına küçük roketler yerleştirilir. Öğretmen oyuncuların numaralarını söyler, örneğin altıncı numara. Dört sıradaki altıncı numaralı oyuncular sağa bir adım atarak ileri koşarlar, sağdan sola doğru dairenin etrafında yürüyerek yerlerine dönerler. İlk gelen oyuncu bir puan alır, ikincisi iki puan alır ve bu şekilde devam eder. Daha sonra diğer numaralar çağrılır. En az puana sahip olan sıra kazanır. Tek ayak üzerinde atlama şartı da eklenirse oyun daha da ilginç hale gelecektir. Roketlerle sıra arası mesafeyi azaltmak da mümkün (Usmonhocayev T., Meliyev H., 2000: s. 170-171). Fergana Vadisi’nin halk oyunlarına dayanan “Kim çaqqanraq” (Kim daha çevik) oyununa ise 20-30 öğrenci katılıyor. Oyun sahada, bahçede veya spor salonunda oynanabilir. Oyunun açıklaması: Tüm oyuncular iki eşit takıma ayrılır ve 20-30 metre mesafede karşı karşıya gelir. Her takımın sağ kanadında duran oyuncular bir bacağını (sağ veya sol) dizden büker ve bir mendil veya kemerle bağlar. Bundan sonra “Marş” (Yürü) komutu verilir. Oyuncular tek ayak üzerinde zıplayarak rakip takıma doğru giderler ve mendillerini çıkarıp takımlarına geri koşarlar. Mendili bir sonraki oyuncuya uzatırlar. Mendili oyun yöneticisine getiren ilk takım kazanan sayılır. Oyunun kuralları: 1. Sadece tek ayak üzerinde zıplanır. 2. Mendil veya kemer ancak rakip takıma ulaştıktan sonra çıkarılır. 3. Ancak bacak bağlandıktan sonra atlanır. 4. Oyuncular düzeni korurken birbirlerine yardım edebilirler (Sport va harakatli öyinlar. 2018: s. 155). “Kim çaqqan” oyununun benzeri olan “Kim aldın” (Kim ilk) oyununun özünde çocukların çevikliğinin artırılması amaçlanıyor. Oyuncular arasında iki veya üç kişi öne çıkıyor, her biri yerde dik bir şekilde çember tutuyor. Çemberin ötesine bir halat çekilir. Oyuncular iki veya üç gruba ayrılır. Hakemin işaretiyle sıraların başında duran bir grup oyuncu (iki veya üç kişi) koşar, çemberin içinden geçerek arkasından çekilen halata ulaşır. İlk ulaşan kazanır. Oyun, tüm yarışmacıların çemberden geçmesiyle sona erer.

KAYNAKLAR

Kaynaklar 1. Usmonxo‘jaev T., Meliev X. (2000). Milliy harakatli o‘yinlar. Toshkent, “O‘qituvchi”. 2. Sport va harakatli o'yinlar (milliy va harakatli o‘yinlar) (2018). Darslik /T. Usmanxodjayev va boshq. Oliy va o ‘rta maxsus ta ’lim vazirligi. – Toshkent. - 328 b.

MADDE YAZARI

Doç. Dr. Asrar Kayumov

ISBN

978-625-99966-0-8

İletişim

Kim çaqqonÇevir

KAYNAKLAR

MADDE YAZARI

ISBN