Kız Kız Çık OyunuÇevir
Kız kız çık oyunu Türkiye’de birçok bölgede oynanan geleneksel oyunlarımızdan biridir. Daha çok İzmir, Aydın, Bursa ve Niğde’de yaygın olarak oynandığı bilinmektedir (Demir, 2015: 97; Elbas, 2014: 28). İlk olarak ne zaman oynanmaya başlandığı bilinmemekle beraber günümüzde hâlâ oynanan oyunlar arasındadır. Kız Kız Çık oyunun adını, oyunun ilk karesinin başlangıç sözlerinden aldığı düşünülmektedir. Bazı yörelerde Kızlar Kızlar Çık adıyla da oynanmaktadır (Demir, 2015: 97).
Kız kız çık oyunu, açık alanda oynanan ve genellikle bahar ve yaz aylarında tercih edilen bir oyun türüdür. Oyun en az iki kişi ile oynanır ve oyuncu sayısında herhangi bir sınırlama yoktur. Mevcut durumlarda oyuncu sayısı değişkenlik gösterebilir. Toprak, beton ya da asfalt zemin üzerinde oynanabilir (Demir, 2015: 97). Oyun oynanırken ihtiyaç duyulan tek materyal oyunun oynandığı zemine dikdörtgen çizebilecek taş, tebeşir ya da dal parçasıdır. Kız kız çık oyunu hem kız oyuncular hem de erkek oyuncular tarafından oynansa da daha çok yaşları 7-11 arasında olan kız çocuklarının oynadığı bir oyundur (Elbas, 2014: 28).
Oyuna başlamadan önce yere büyükçe bir dikdörtgen çizilir. Bu dikdörtgen birbirine bitişik, bir kişinin içinde rahatça ayakta durabileceği boyutlarda 6 adet eşit kare parçaya ayrılır. Bu kareler üçü sağ tarafta, üçü de sol tarafta olacak şekilde birbirine bitişik olarak ayrılmalıdır. Karelerin her birinin içine oyuna konu olacak kategorilerin baş harfleri yazılır. Örneğin; kız kategorisi için ‘’K’’ harfi, erkek kategorisi için ‘’E’’ harfi, renk kategorisi için ‘’R’’ harfi, meyve kategorisi için ‘’M’’ harfi, şehir kategorisi için ‘’Ş’’ harfi ve hayvan kategorisi için de ’’H’’ harfi yazılır. Bu kategoriler oyuncuların seçimine göre değişim gösterebilmektedir. Yalnızca ilk kare olan kız kategorisi sabit kalır ve oyunun tüm varyasyonlarında ilk sırada yer alır (Demir, 2015: 97).
Kız Kız Çık oyunu için oyuna başlama sırası, genellikle sayışma yolu ile belirlenir. Tüm oyuncular oyuna ‘’K’’ (kız) karesinden başlamalıdır. Sıralama belli olduktan sonra ilk oyuncu, çift ayakla sıçrayarak ‘’K’’ karesinin içine girer. Karenin içinde iki kere seker ve sekerken ‘’kız kız’’ ya da ‘’kızlar kızlar’’ der ve hemen ardından ‘’çık’’ diyerek kareden çıkmak için geriye sıçrar. Daha sonra oyuncu, ‘’K’’ karesinin içine girer ve kızlar kızlar diyerek sonraki karelerde sırayla, çift ayak sekerek kız isimleri söyler ve tüm kareleri sırayla dolaşır. Her karede iki kez sekmeli ve söylediği isimleri iki kez tekrar etmelidir. Bu şekilde tüm kareleri dolaşarak en son kız karesine tekrar gelir ve son kez ‘’kız kız çık’’ ya da ‘’kızlar kızlar çık’’ diyerek ilk tur bitirir (Elbas, 2014: 29). Kız serisi örneği: Kızlar kızlar çık, kızlar kızlar, Yağmur Yağmur, Pınar Pınar, Canan Canan, Ebru Ebru, Irmak Irmak, kızlar kızlar çık. İkinci turda oyuna ikinci kareden başlanır. Bu kare ‘’E’’(erkek) karesidir. Burada oyuna aynı ‘’K’’ karesindeki gibi sekme serileriyle ve ‘’erkek erkek çık’’ diyerek başlanır. ‘’E’’ karesi hariç diğer tüm karelerde farklı birer erkek ismi söylenerek tüm kareler dolaşılır. En son ‘’E’’ karesine sıçranır ve ‘’erkek erkek çık’’ diyerek bu seri bitirilir (Elbas, 2014: 29). Erkek serisi örneği: Erkek erkek çık, erkek erkek, İsmail İsmail, Ali Ali, Mert Mert, Arda Arda, Ömer Ömer, erkek erkek çık. Üçüncü turda oyuna üçüncü kareden başlanır ve ilk iki karedeki aynı seri buradaki kategoriye göre devam eder. Dördüncü, beşinci ve altıncı kareler de sırasıyla bir önceki kareler gibi aynı şekilde tamamlanır.
Oyun sırasında çizgiye basan, tek ayakla sıçrayan, aynı ismi iki kere söyleyen ya da kategoriye uygun olmayan bir isim söyleyen ve hareketlerin sırasını karıştıran oyuncular elenerek oyundan çıkar (Elbas, 2014: 29). Oyuna tek bir oyuncu kalana kadar devam edilir. Tüm kareler tamamlanmış ve birden fazla oyuncu oyunda kalmayı başarabilmiş ise oyuna, kalan oyuncular ile tekrar başlanır ve oyun farklı varyasyonlarda (kategoriler değiştirilerek, çift ayakla sekme yerine tek ayakla sekerek vb.) tek kişi kalıncaya kadar oynanır.
Kız Kız Çık Oyununun, oyuncuların çeviklik, dikkat, koordinasyon, hafıza ve temel motor becerilerinin gelişimini desteklemeye yönelik eğitsel kazanımları bulunmaktadır.
KAYNAKLAR
Demir, İlknur. (2015). Niğde Geleneksel Çocuk Oyunları ve Halkbilimsel İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı. Niğde.
Elbas, Aziz. (Ed.). (2014). Bursa Köylerinde Çocuk Oyunları ve Oyuncakları I. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi.
MADDE YAZARI
Araş. Gör. Yağmur Demirel
ISBN
978-625-99966-0-8