İletişim
Writer

Doç. Dr. Kübra Yıldız Altın

Kömbeç OyunuÇevir

Çamur ve su ile oynanan bir çocuk oyunu olan Kömbeç, Anadolu’da yaygın olarak bu isimle bilinmektedir.

Çamurdan yapılan kubbe biçimindeki yığına açılan deliklerden suyun gelmesini amaçlayan oyunda Kömbeç adı, çamur yığını ile ilişkili görünmektedir. Derleme Sözlüğü’nde kömbe (kombe, kömeç, kömpe, könbe, kumpe, kümbe) için “iki saç arasında veya külde pişirilen mayasız ekmek; fırında pişirilmiş şişkin, yuvarlak ekmek; mayalı ekmek; süt, yağ ve şekerle yapılan bir çeşit çörek, kurabiye” karşılıkları verilmiştir. Aynı Sözlükte kömbeli için “şişman”; kömbes için “kestane kebabı”; köme için “küme, yığın, topluluk”; kömele için “yığın” denilmiştir (DS, 1993: 2955-2957). Derleme Sözlüğü’nde verilen açıklamaların tamamına karşılık gelen nesneler ve/veya anlamların dış görünüşlerinde ortak bir şekilde yuvarlak kubbe şekli dikkat çekmektedir. Benzer bir adlandırma toz yığını kümelerinde saklanan boncuğun bulunmasının amaçlandığı Kömbe adlı oyunda da görülmektedir (Özdemir, 2006: 108, 239). Yine içten kubbe, dıştan konik veya piramidal çatı ile örtülen mezar anıtı kümbet (Doğan, 2002: 547) ile Kömbeç Oyununda inşa edilen çamur arasında hem kubbe görünümleri hem de isimlendirme bakımından benzerlik vardır.

Kömbeç Oyununda temel oyun aracı çamurdur. Çamurdan yapılan kubbenin tepe noktasından dökülen su, oyunun ikinci aracıdır. Bu bakımdan, oyunun icrasında çamur ve su olmak üzere iki araç vardır. Kömbeç Oyunundan oyun mekânı çamurdan kubbe yapılabilecek düzlük alanlardır. Çamurla oynanan bir oyun olduğu için açık mekânda oynanır. Oyunda çamurdan yüksekçe yapılan bir kubbe vardır. Bu kubbenin yapılabilmesi için yağmur ve karlı olmayan hava şartlarına uygun mevsime ihtiyaç duyulmaktadır. Oyun, 7-15 yaş arasındaki kız ve erkek çocuklar tarafından ve dört (4) oyuncu ile icra edilmektedir (Başal, 2007: 250).

Çamur ve su ile oynanan bu oyunda öncelikle çamur uygun kıvama getirilir. Ardından çamur yardımıyla yüksekçe bir kubbe yapılır. Bu aşamalardan sonra her bir oyuncu kubbenin etrafından kapıya benzer delik açar. Her bir oyuncu kendine ait deliklerle kubbeyi deldikten sonra kubbenin tam ortasından bir delik daha açılır. Ortadan açılan bu büyük delikten yavaş yavaş su dökülür. Oyunda amaç, oyuncuların açtığı deliklerden suyun gelmesidir. Açtığı delikten su gelmeyen oyuncu, oyundan çıkar. Bu aşamadan sonra oyundan çıkmadan açtığı delikten su gelmesini sağlayarak oyunda kalabilen oyuncu, oyunun galibi olur. Dolayısıyla oyunun kazanan ve kaybedenin belirlenmesinde deliğin uygun şekilde açılması belirleyicidir (Başal, 2007: 249-250). Kömbeç Oyunu ile ilgili literatür taramasında oyunun Antalya’da oynanan varyantı tespit edilmiştir.

Kömbeç Oyununda çamurdan yapılan kubbe, oyuncuların kendileri tarafından hazırlanmaktadır. Oyun için uygun çamurun seçilmesi, hazırlanması ve kıvama getirilmesi; çamurdan kubbeyi yapabilecek şekilde yeterli çamur büyüklüğünün elde edilmesi ve bu kubbeye uygun deliklerin açılması uygulamaları vardır. Bu bağlamda oyunun çocuklarda parmaklar, eller ve kolların hareketlerini gerektiren ince motor becerilerin gelişimine katkı sağlaması ve sorun çözme becerisini geliştirme noktasında eğitsel kazanımları vardır.

KAYNAKLAR

Başal, H. Asûde. (2007). “Geçmiş Yıllarda Türkiye’de Çocuklar Tarafından Oynanan Çocuk Oyunları”. Eğitim Fakültesi Dergisi, XX (2): 243-266.

Derleme Sözlüğü. (1993). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü VIII (K). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Doğan, Sema. (2002). “Kümbet”. TDV İslâm Ansiklopedisi içinde (ss. 547-550), https://islamansiklopedisi.org.tr/kümbet

Özdemir, Nebi. (2006). Türk Çocuk Oyunları, C. 1. Ankara: Akçağ Yayınları.

MADDE YAZARI

Doç. Dr. Kübra Yıldız Altın

ISBN

978-625-99966-0-8