Korkoşi OyunuÇevir
Laz kültüründe geleneksel ve toplumsal yapı incelendiğinde, sıklıkla korkoşi oyunundan bahsedildiği görülür (Karahasan, 2013: 41). Rize/Ardeşen bölgesinde oynanan korkoşi, küçük bir top (örneğin; hentbol topu) büyüklüğündeki dayanıklı ağaç köküne verilen isimdir. Oyunu oynama materyali korkoşi ve yaklaşık bir metre uzunluğunda sopalardır. Oyun çoğunlukla erkek çocuklar tarafından oynanır.
Korkoşi’ye ilk başlayacak oyuncuyu belirlemek için iki kişi belirli bir mesafede karşı karşıya durur ve küçük adımlarla birbirine yaklaşır. Bu adımlar atılırken de “Aldım, verdim, ben seni yendim” sözleri söylenir. Kimin adımı diğer kişinin adımının üzerine gelirse, o kişi oyuna başlar. Oyun için tüm oyuncuların fikri doğrultusunda, ortak bir oynama süresi belirlenir (Oğuz ve Ersoy, 2005: 126).
Oyun, toprak bir zeminde ve geniş bir alanda oyun oynanacak yere küçük bir çukur açılarak oynanır. Açılan bu çukurun çevresine çapı bir ya da iki metre olacak bir biçimde ancak sopaların sığabileceği büyüklükte çukurcuklar açılır. Beş ila on arasında değişen oyuncu sayısıyla oynanan korkoşi için, oyuncu sayısından bir eksik olacak bir biçimde çukur kazılır. Her bir oyuncu, elinde tuttuğu sopanın bir tarafı merkeze açılan çukurda olacak bir durumda beklerken, diğer oyuncular tarafından da tekerleme söylenir. “Ene mene donksi, donksi sofra bonksi” tekerlemesiyle birlikte ebe seçilir ve ebe korkoşiyi düz zemine doğru fırlatır. Bu esnada, oyuncular tuttukları sopaları çemberi oluşturan çukurlara yerleştirmeye gayret eder. Açıkta kalan oyuncu oyunun başında belirledikleri sürede, yaklaşık olarak yirmi saniyede, elindeki sopayla korkoşiyi iterek merkezdeki çukura yerleştirmeye çalışır. Süre tamamlanana kadar bunu başaramazsa oyundan çıkarılır (URL-1). Oyundan çıkan oyuncuya, o an oyun bitip yeni oyuna geçilene kadar oyun alanı dışında bekleme cezası verilir. Oyunu kazanan oyuncu ise diğer oyuncular tarafından sırt üstünde taşınır (Oğuz ve Ersoy, 2005: 126; Savaşkan ve Erşan, 2017: 434).
Oyunun çocuklar için birçok olumlu etkisi vardır. Bu etkilerden biri de çocuğun oyun yoluyla kültürel anlamda gelişmesine katkı sunmasıdır. Çocuk, oyun oynadığında, yaşadığı toplumun değerlerini öğrenir, kavrar ve benimser. Sosyal yaşamın içinde bu değerleri, sürdürmeye çabalar, geleceğe taşır (Katı, 2020: 6). Korkoşi oyunu da bu manada çocuğun sosyalleşmesine olanak tanımakta ve oyun aracılığıyla kültürel doku hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamaktadır. Ayrıca bu oyun aracılığıyla, çocuğun isabetli atış becerisi ve mücadele duygusu da gelişmektedir. Oyunlarda kullanılan tekerlemelerle de çocukların dil bilincinin oluşumuna, kelime haznesinin zenginleşmesine, duygu ve düşüncelerini yansıtarak kendini ifade edebilmesine, dinleme ve anlama kabiliyetlerinin gelişmesine olanak sağlanmaktadır. Dil gelişiminin sağlanması ile de etkili iletişim becerilerinin desteklenmesine katkıda bulunulmaktadır (Bekmezci ve Özkan, 2015: 85; Pehlivan, 2016: 3283).
KAYNAKLAR
Bekmezci, Hediye ve Özkan, Hava. (2015). Oyun ve Oyuncağın Çocuk Sağlığına Etkisi. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 5(2): 81-87. doi: 10.5222/buchd.2015.081
Karahasan, Aylin. (2013). Laz Kültüründe Oyuna Dair Örüntüler: Fındıklı iİçesinde Yapılan Niteliksel Çalışma, 2012-201. Master's Thesis, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Katı, Yasemin. (2020). Malatya Geleneksel Çocuk Oyunları ve Çocuk Gelişiminde Oyunun Rolü. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 8(22), 309-338. doi: 10.31126/akrajournal.768232
Oğuz, Mehmet Öcal ve Ersoy, Petek. (2005). Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Geleneksel Çocuk Oyunları. Ankara: Gazi Üniversitesi THBMER Yayınları.
Pehlivan, Hülya. (2016). Oyunun Gelişim ve Öğrenmedeki Rolü. Journal of Human Sciences, 13(2): 3280-3292. doi:10.14687/jhs.v13i2.3767
Savaşkan, Vafa ve Erşan, Şule. (2017). Karadeniz Bölgesinde Yaşayan Geleneksel Çocuk Oyun Tekerlemelerinde Geçen Ahenk Unsurlarının İncelenmesi. Şimşek, Tacettin ve Yıldız, Bican Veysel. (Ed.), IV. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyat Sempozyumu Bildiriler içinde (s. 429-438). İstanbul: Step Matbaacılık.
URL-1: https://karadeniz.gov.tr/eglence-unsurlari-2/ (Erişim Tarihi: 14.02.2024).
MADDE YAZARI
Dr. Öğr. Üyesi Didem Gülçin Kaya
ISBN
978-625-99966-0-8