Sekme OyunuÇevir
Sekme Oyunu, çocuk ve ergenler tarafından Anadolu’nun farklı yörelerinde oynanan araçlı ve kurallı bir geleneksel çocuk oyunudur. Doğal oyuncaklardan çomak (tahta, sopa, değnek) kullanılarak oyunun adında yer alan sekme hareketinin yaptırıldığı oyun, gruplar hâlinde ve açık alanda oynanmaktadır.
Oyunun tarihiyle ilgili net bir bilgi tespit edilemese de Sekme Oyunu’nun doğal araçlarla oynanan basit ve kolay bir oyun olması eski bir oyun olduğunu göstermektedir. Oyun malzemesi ve oynanış biçimiyle benzer bir oyun olan Çelik Çomak Oyunu, Kaşgarlı Mahmut’un hazırladığı Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eserde bahsi geçen en az bin yıllık bir oyundur (Yıldırım, 2010). Sekme Oyunu’nun da benzer bir geçmiş ve gelişime sahip olabileceği düşünülebilir.
Sekme Oyunu, ağaç dallarından yapılan zeze ve mit adı verilen materyallerle oynanmaktadır (Karğın, 2018: 124; Oğuz ve Ersoy, 2007: 73). Zeze, genellikle söğüt ağacının dalından yapılan yay şekline gelmesi için hafifçe bükülmüş yaklaşık bir metre uzunluğunda bir tahta sopadır. Mit veya met adındaki diğer parça da yine söğüt ağacından elde edilen iki karış veya 15-20 cm uzunluğundaki bir dal parçasıdır. Her oyuncu için ayrı birer zeze kullanılabilir ve golf sporunda olduğu gibi mit oyuncular tarafından zezeler aracılığıyla fırlatılır.
Sekme Oyunu, açık alanlarda genellikle çocuklar tarafından oynanmaktadır. Oyun, sokak, okul bahçesi ya da açık bir arazide en az iki kişiden oluşan gruplar hâlinde oynanabilmektedir. Yedi ila on altı yaşlarındaki erkek çocukları tarafından gündüz vakitlerinde oynanan bu oyuna bazen yetişkinlerin de eşlik ettiği görülebilmektedir.
Sekme Oyunu, İç Ege ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde benzer şekillerde uygulanmaktadır. Afyonkarahisar’ın Sandıklı İlçesi Karadirek Köyü’nde bu oyunu erkek çocuklar sokakta düz bir alanda veya açık arazide oynarlar (Gürbüz, 2017: 481; Oğuz ve Ersoy, 2007: 73). Oyuncular eşit sayıda oyuncudan oluşan iki gruba ayrılır. Gruplar mitin geçmesi gereken bir sınır çizgisi çizdikten sonra oraya en az beş metre uzaklıktaki atış yapacakları bir yerde yan yana gelirler. Oyuncular zeze değneklerini yay gibi esneterek kullanıp atış çizgisinden sırayla mitlerini fırlatırlar. Daha fazla sayıda miti sınırdan geçiren takım oyunu kazanır. Oyunu kaybeden taraf ceza olarak kazanan takımın oyuncularını 100 ila 200 metre sırtında taşır.
Sekme Oyunu’nun Şanlıurfa’da oynanan biçimi de oldukça benzerdir (Karğın, 2018: 124). Sokakta ya da okul bahçesinde dört ila sekiz oyuncu eşit sayıda iki gruba ayrılır. Oyuncular beş metre uzaklıktaki çizgiye yay şeklindeki çubukları fırlatır. Çizgiden daha fazla sayıda çubuk geçiren grup oyunu kazanmış olur.
Sekme Oyunu’nun çocuk ve ergenlerde eğitim ve gelişimin desteklenmesi amacıyla kullanımı söz konusudur. Benzer bir oyun olan Çelik (Met) Oyunu ile ilgili yapılan bir araştırmada, bu tarz değnek oyunlarının çocukların küçük kas gelişimi, vücut dengesini koruma, hareketlerde çeviklik ve bedensel esneklik, alet kullanma yetisi, etraftaki malzemeleri oyuna dönüştürme becerisi, çevreyi ve şartları daha iyi kullanma, hedefe odaklanma, mesafeyi algılama, kendinin ve rakiplerin yeteneklerinin farkına varma, bireysel farklılıkların doğallığını kavrama, diğerlerinin hakkına saygı gösterme ve kazanma ve kaybetmenin doğal olduğunu öğrenme gibi alanlarda kazanım göstermede işlevsel olabildiği değerlendirilmektedir (Gürbüz, 2016: 545). Bir diğer araştırmaya göre de bu oyun, ilkokul ve ortaokul dört ila yedinci sınıf öğrencilerinde Sosyal Bilgiler dersi öğretim programında yer alan iş birliği becerisinin geliştirilmesinde kullanılabilecek oyunlardan birisi olarak sıralanmıştır (Çelik, 2020: 418).
KAYNAKLAR
Çelik, Ayşegül. (2020). “Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Becerilerin Öğretiminde Kullanılabilecek Geleneksel Çocuk Oyunlarının İncelenmesi”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 9(1): 413-424.
Gürbüz, Duru Özden. (2016). “Geleneksel Çocuk Oyunları ve Eğitimsel İşlevleri: Emirdağ Örneği”. Turkish Studies. 11/14: 529-564.
Gürbüz, Duru Özden. (2017). Yapısal ve İşlevsel Açıdan Afyonkarahisar Çocuk Oyunları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Karğın, Dilek. (2018). Şanlıurfa İli ve Çevresi Çocuk Oyunları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ardahan: Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Oğuz, M. Öcal; Ersoy, Petek. (2007). Türkiye’de 2004 Yılında Yaşayan Geleneksel Çocuk Oyunları. Ankara: Gazi Üniversitesi THBMER. 2. Baskı.
Yıldırım, İbrahim. (2010). “Türk Dünyası Birliği yolunda unutulan bir değer: Çocuk oyunları”. Türk Yurdu. 99(274).
MADDE YAZARI
Doç. Dr. Asil Özdoğru
ISBN
978-625-99966-0-8